BYDGOSZCZ

STARY RYNEK

Niespodziewanie, podczas podróży służbowej, natknąłem się na rynek w mieście, którego nie podejrzewałem o istnienie takiego placu ... a przecież Bydgoszcz to miasto "starożytne"!
Idąc ulicą bodajże Stary Port, wzdłuż brzegu Brdy, najpierw minąłem, zbudowany z czerwonej cegły, budynek Poczty ... skręciłem w lewo na most, i ulicą prowadzącą od mostu, mijając secesyjne kamienice, dotarłem do Starego Rynku. Ściemniało się, przestawiłem więc swojego KODAKA na ustawienia manualne, dokręciłem statyw i dalejże fotografować Stary Rynek... ku zdziwieniu tubylców, jeden z nich sądził nawet, że odpalam racę! Zobaczcie co mi wyszło:

Pierwsze "rynkowe zdjęcie" - jeszcze nie do końca ciemno było ...


Tutaj widok na obecny Ratusz. Na pierwszym planie bryła pomnika "Walki i Męczeństwa" z 1969 r. No niestety, nie pasuje tu ... W tym miejscu stał prawdopodobnie kościół "Pojezuicki", zburzony przez Niemców w 1940r.


Trochę ciemniej się zrobiło ... na zdjęciu. Przyglądali mi się jak ustawiałem statyw na bruku ...


Ciekawość, jaki kolor mają te kamienice w świetle dziennym? Kolor to tylko iluzja, zależy od oświetlenia ...


Następnym razem narobię fotek jak będzie jasno ...



Zmotoryzowany patrol Wehrmachtu szykuje się żeby mnie rozjechać ...



To ani chybi ta słynna STUDZIENKA, przeniesiona z innego miejsca Starego Rynku ...






Tutaj już w drugim rogu Starego Rynku byłem ...


Plecami do Ratusza robione...


... a tutaj sam Ratusz z bliska...


... po lewej stronie "Fara", po prawej malownicza uliczka, na wprost Stary Rynek ...



Znów dwa zdjęcia zrobione nieopodal Ratusza ... który Ratusza mi nie przypomina ...


Uliczka prowadząca do Starego Rynku.


Tu powinien stać kościół z dwiema 40 metrowymi wieżami, z których codziennie grają hejnał miasta Bydgoszczy...






To już nie jest Rynek, ale niedaleko...

KRÓTKA HISTORIA RYNKU w BYDGOSZCZY

Bydgoszcz posiada kilka historycznych rynków staromiejskich. Najstarszym jest jak nazwa wskazuje Stary Rynek, którego geneza sięga lokacji miasta .
Miasto powstało w 1346 r. I od razu wytyczono też jego centrum, które znajdowało się dokładnie w tym samym miejscu co teraz. Choć było oczywiście znacznie mniejsze. Na Rynku usytuowano wtedy ratusz, kilka kupieckich kramów oraz jatki: piekarskie, rzeźnicze i szewskie.

Miał kształt prostokąta, wokół niego rozwijało się miasto. Jak wyglądał? Oprócz wymienionych budynków stał na nim jeszcze pręgierz, pod którym stawiano przestępców. W latach 1637-1649 jezuici pobudowali na Rynku kościół św. Ignacego Loyoli. Pierwotnie była to świątynia jednonawowa i bez wież; dopiero pod koniec XVII w. ukończono budowanie drugiej wieży.

I tak do XIX w. Rynek właściwie się nie zmieniał. Wtedy to przebudowano na nim większość gmachów (w latach 1863-1867). Pod ratuszem, a przed placem targowym, dostawiono odwach (siedzibę warty głównej garnizonu). No i pojawił się pomnik Fryderyka II, któremu Bydgoszcz zawdzięczała Kanał Bydgoski.

Kolejne rewolucyjne zmiany zaszły na Rynku w roku 1920. Wówczas Niemcy zdecydowali, że pomnik należy wywieźć do Piły. Tam podobno miał być bezpieczniejszy. Potem - aż do lat 40. XX w. - zapanował spokój. W czasie wojny Niemcy rozebrali zachodnią pierzeję i część północno-wschodnią oraz kościół, wówczas już pojezuicki (od 1780 r.). I to był największy cios dla placu, zwanego wówczas Friedrichsplatz.



Bydgoski Rynek kilkukrotnie zmieniał swoją nazwę. Do 1772 r. nazywał się po prostu Forum, Rynek. Nikt przecież wówczas nie nazywał go "Starym". Od 1772 do 1862 r. nosił nazwę Markt. Do 1920 r. zwano go Friedrichsplatz. Wtedy też właśnie po raz pierwszy dano mu nazwę Stary Rynek, która przetrwała do wybuchu wojny.

Okupant też nie mógł się zdecydować, jak nazywać Rynek. W pierwszym roku wojny zwano go General von Kluge Platz, by w 1940 wrócić do historycznej nazwy Friedrichsplatz. Takie miano nosił do roku 1945. Na przełomie lat 40. i 50. XX w. zyskał nazwę Bohaterów Stalingradu, by wreszcie wrócić do Starego Rynku.



Rynek, choć nie tak imponujący jak choćby toruński, poszczycić się może ciekawymi budynkami. Najwartościowszymi są niewątpliwie Gmach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej oraz Ratusz. Biblioteka, w stylu barokowo-klasycystycznym, wybudowana w latach 1774-1778, przeznaczona była na siedzibę pruskiej, królewskiej Deputacji Kameralnej. W latach 1781 – 1905 mieściły się w niej kolejno: Królewski Zachodnio-Pruski Sąd Nadworny, władz rejencji bydgoskiej, Sąd Apelacyjny, Sąd Powiatowy, Urząd Ksiąg Gruntowych oraz Komenda Policji Miejskiej.

Również budynek obecnego Ratusza nie od początku zajmowany był przez władze miejskie, stało się to dopiero w roku 1879. Wybudowany w latach 1644-1653 służył jako Kolegium Jezuitów z fundacji biskupa Kaspra Działyńskiego i byłego starosty bydgoskiego, kanclerza wielkiego koronnego Jerzego Ossolińskiego. W tym czasie tuż obok wzniesiono barokowy kościół, o dwuwieżowej fasadzie wychodzącej na Rynek. Kościół został rozebrany przez Niemców w 1940 r. Elewacja od ul. Jezuickiej jest klasycyzująca z dekoracją eklektyczną.

RATUSZ

Zapewne od przełomu XIV i XV w. do pierwszych lat XIX w. w centrum Starego Rynku stał ratusz. Pierwszy był niewątpliwie drewniany, gdyż drewno stanowiło wówczas powszechny materiał budowlany. W XVI w. okazał się za mały dla pełnienia funkcji administracyjnych oraz był mało reprezentacyjny. Dlatego, w miejscu spalonego w czasie wojen w XV w. wzniesiono pierwszy murowany ratusz w stylu gotyckim. Pożar miasta w 1511 r. zniszczył ratusz, który został w 1515 r. na nowo zbudowany według projektu mistrza Jana z Gdańska. Budynek ratusza z podziemiami, mieszczącymi sklepy i kramy, charakteryzował się wysoką wieżą dominującą nad miastem. Na wieży znajdował się i zegar i dzwon alarmowy. Od południa przylegał do ratusza budynek mieszkalny (tu znajdowało się wejście do piwnic ratuszowych z piwiarnią i wyszynkiem). Po stronie wschodniej mieściły się waga, remiza strażacka i mieszkania. Wojny i pożary jakie niszczyły miasto, zwłaszcza od połowy XVII w. nie oszczędziły także ratusza, a trudności finansowe uniemożliwiały remont bieżący, co zmusiło władze miejskie do przeniesienia się do budynku obok ówczesnego kościoła Jezuitów. Nadal w gmachu czynne były lokale handlowe. Po zaborze miast w 1772 r. przez Prusy, nowe władze administracyjne likwidujące uprawnienia samorządowe doprowadziły ten obiekt do ruiny i rozebrały go w latach 1830-1834.

KOŚCIÓŁ POJEZUICKI

W 1616 roku do Bydgoszczy przybyli jezuici, którzy w latach 1637-1649 zbudowali kościół p.w. Świętego Krzyża, później Ignacego Loyoli. Pierwotnie była to świątynia jednonawowa, bez wież, z prezbiterium oraz kaplicami Matki Boskiej i św. Józefa. W latach 1650-1655 powstała wieża północna, a w latach 1691-1695 - wieża południowa. Obydwie zwieńczone barokowymi hełmami z miedzianej blachy miały po 40 metrów wysokości. Jednocześnie na dachu korpusu głównego umieszczono barokową sygnaturkę zwieńczoną krzyżem.



Po kasacie Towarzystwa Jezusowego przez Prusy w 1780 roku kościół p.w. św. Krzyża przeszedł w gestię parafii farnej. W 1806 roku cudowny krzyż przeniesiono do kościoła farnego, a patronem świątyni został św. Ignacy Loyola. Świątynia została rozebrana przez Niemców w 1940 roku.

Film o rekonstrukcji zachodniej pierzei Starego Rynku:

POMNIK FRYDERYKA II

Powstał z inicjatywy bydgoskiego Stowarzyszenia Rzemieślników, a projekt wykonał przyrodnik Uhlenhuth. Po pozytywnym ocenieniu projektu przez słynnego berlińskiego rzeźbiarza Christiana Raucha w Królewskiej Odlewni w Berlinie wykonano brązowy odlew. Kamień węgielny pod budowę pomnika położono 21 października 1861 r. Na tej uroczystości był obecny król Wilhelm I, wracający z koronacji w Królewcu do Berlina. Pomnik odsłonięto 31 maja 1862 r. w obecności następcy tronu z małżonką. Usytuowano go pośrodku bydgoskiego Starego Rynku, który wówczas nosił nazwę Placu Fryderyka (Friedrichsplatz). Przedstawiał on króla Fryderyka II Wielkiego (1712-86) trzymającego w prawej dłoni laskę, a w lewej - zwój papieru (wg tradycji był to plan Kanału Bydgoskiego, zbudowanego za panowania Fryderyka). Miało to symbolizować pracę króla nad odbudową kraju po wojnie z Austrią. Napis na cokole brzmiał: „Dem großen Könige Friedrich II., die dankbaren Bewohner des Netze-Gaues am 31. Mai 1862“ (w tłumaczeniu: „Wielkiemu królowi Fryderykowi II wdzięczni mieszkańcy okręgu noteckiego 31 maja 1862 r.”). Pomnik był popularnie nazywany „Alte Fritz” („Stary Fryc”). W 1919 r. Bydgoszcz znalazła się w granicach Polski. 15 lipca tego roku miejski radca budowlany Walther Hildt potajemnie wywiózł pomnik do Piły. Inicjatorem tej akcji był ostatni bydgoski i pierwszy pilski prezydent rejencji Friedrich von Bülow. 1 czerwca 1923 r. pomnik ustawiono przy drewnianym moście na Gwdzie koło kościoła katolickiego św. Janów. Został on ustawiony tak, by Fryderyk patrzył na wschód. Na cokole dodano napis: „Geborgen aus entrissenen Landen, wiedererrichtet in Schneidemühl am 1. Juni 1923“ („Ocalony z wydartej ziemi, na nowo wzniesiony w Pile 1 czerwca 1923 r.”). 21 kwietnia 1941 r. pomnik przeniesiono ponownie na bydgoski Stary Rynek. Już w styczniu 1945 r. brązowy posąg został przetopiony na cele wojenne.

STUDZIENKA

Przed apteką " Pod Złotym Orłem " 4 października 1909 r. w setną rocznicę posiadania apteki przez rodzinę Kupffenderów ustawiono Studzienkę autorstwa Karola Kowalczewskiego. Stanęła ona przed gmachem Muzeum Miejskiego, w który najpierw było prezydium policji, a potem Miejska Kasa Oszczędności. We wrześniu 1939 roku w czasie egzekucji na murze muzeum odcisnął się krwawy ślad ręki umierającego księdza katolickiego. Niemcy za wszelką cenę ślad próbowali zmyć, ale gdy wszystkie próby spełzły na niczym postanowili kościół pojezuicki i Muzeum Miejskie rozebrać w 1940r. Studzienka Kupffenderów została również rozebrana aby w 1948 r. powrócić na Stary Rynek i odtąd stoi przed gmachem Miejskiej i Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej.

BYDGOSKIE LINKI:

Bydzia
Najlepsza wg mnie strona, bogate źródło starych fotografii i pocztówek.
www.bydzia.pl

Bydgoszcz Dawniej i Dziś
Druga na mojej liście, z niej pochodzą teksty o Ratuszu, nieistniejącym Kościele, Studzince.
byd.republika.p

Historia Rynku zwanego dziś "Starym"
Tutaj trochę o historii Starego Rynku.
miasta.gazeta.pl

Wenecja Bydgoska
Ciekawa strona o Wenecji Bydgoskiej.
www.wenecja.art.pl

Dawna Piła
Strona o mieście Piła, stąd pochodzi tekst o pomniku Fryderyka II.
www.dawna.pila.pl

Prusy
Sporo starych fotek i pocztówek.
www.castlesofpoland.com

Technorati Profile